سفر به ماه

داستان یوری گاگارین و نیل آرمسترانگ معروف را شنیده اید؟ گاگارین یک فضانورد روسی بود که به عنوان اولین نفری که به فضا سفر کرد معروف شد و آرمسترانگ نیز اولین انسانی بود که می گویند بر روی ماه قدم گذاشت. این دو نفر انقلابی را در علم نجوم و سرنوشت انسان ها ایفا نمودند و هر کدام به تفصیل، داستان های پربار و جذابی دارند ولی وقتی به آخرین باری که انسان ها به فضا سفر کردند نگاه می کنیم برای ما سوالی پیش می آید، با پیشرفت های بسیاری که هم اکنون در علم و علی الخصوص در زمینه ی سفر به فضا و حتی سیاره های دیگر به وجود آمده است، چرا از آخرین سفر انسان به ماه نزدیک به ۵۰ سال گذشته است و انسان ها دیگر به سمت قدمی برای رفتن و سفر به ماه برنداشته اند؟ در ادامه با ما در الی گشت همراه باشید تا به اتفاق هم بررسی کنیم و ببینیم که چرا انسان ها سفر به ماه را تا به الان متوقف کرده اند.

اگر تاریخ فضانوردی و سازمان ناسا را بخواهیم بررسی کنیم، واقعیت این است که پیاده کردن ۱۲ فضانورد در کره ماه اگر مهم ‌ترین دستاورد این سازمان نباشد، بی شک یکی از پر اهمیت ‌ترین‌ پروژه های موفق این سازمان و رشته ی فضانوردی است.

اما از آخرین باری که انسان ها پایشان را در سال ۱۹۷۲ میلادی به ماه گذاشتند، نزدیک به نیم قرن می گذرد و پس از آن دیگر کسی به ماه سفر نکرد. خیلی از افراد این سوال برایشان پیش آمده بود و در پی یافتن جواب این سوال بر آمده اند.

برای اولین بار نیل آرمسترانگ در ژوئیه ی سال ۱۹۶۹ به ماه سفر کرد و آخرین سفر انسان به ماه که در جریان عملیات آپولو ۱۷ سال ۱۹۷۲ ناسا نیز رقم خورد. در دهه‌ های پس از آن سال ها سازمان ناسا برنامه‌ هایی برای اعزام مجدد فضانوردان به کره ی ماه را برنامه ریزی و نهایی کرده بود.

ولی همانطور که حدس می زنید، هیچگاه هیچ کدام این برنامه ریزی ها از آن زمان به بعد عملی نشدند. در اولین و طبیعی ترین بازخوردی که افراد از این توقف در برنامه ها به دست می آورند این است که البته با اکثر صاحب ‌نظران در این زمینه هم عقیده هستند، دلیل به تاخیر افتادن سفر دوباره ی بشر از کره ی ماه را بیشتر به موانع ی و تنگناهای اقتصادی که در آن زمان به وجود آمده و گریبانگیر این پروژه شده بود، نسبت می ‌دهند و چالش ‌های علمی و مشکلات فنی را بی تاثیر در این راه نمی دانند.

آن ۱۲ نفر فضانوردی که به کره ی ماه پا گذاشتند، اقدام به جمع‌ آوری نمونه، گرفتن عکس، انجام آزمایش و برافراشتن پرچم در کره ی ماه کردند و پس از آن بسیار ساده به خانه بازگشتند. این که اکنون می دانیم و ثابت شده است که دلایل بسیاری برای سفر و ماندگاری انسان بر روی کره ی ماه وجود دارد، این سوال بزرگی است که چرا انسان ها مجددا برای رفتن به ماه اقدام نمی کنند.

البته این دوری از سفر به ماه به نظر می آید که موقتی باشد زیرا شرکت هایی همچون کمپانی اسپیس ایکس (SpaceX) و کمپانی بلو اوریجین (Blue Origin) زودتر از سایر شرکت ها و حتی ناسا، مسیر سفر انسان به ماه را بازگشایی مجدد می نمایند.

گردانندگان شرکت ‌های فضایی و محققانشان بر این باور هستند که تاسیس یک پایگاه با حضور انسان ها در کره ی ماه، می‌ تواند پیش درآمدی برای تدارک ماموریت ‌های آینده در عمق فضا باشد و منجر به ساخت تلسکوپ ‌های فضایی فوق پیشرفته و البته کاربردی، بتوانند تا فرود انسان روی کره ی مریخ و سیاره ی مریخ را آسان تر نمایند و در کنارش نیز به حل معماهای علمی پیچیده در مورد نحوه پیدایش زمین و ماه نیز کمک نمایند و یکی از بزرگ ترین سوالات بشری را پاسخ بگویند.

البته بشر پای خود را از حوزه ی سفرهای اکشافی و تحقیقاتی هم درباره ی سفر به ماه فراتر گذاشته است و حتی می خواهد تا صنعت گردشگری و توریسم فضایی را نیز در دست داشته باشد. یکی از فضانوردان بازنشسته ی فضا کریس هدفیلد در این باره می گوید که:

کاملا منطقی است که بنا نهادن یک پایگاه تحقیقاتی دائمی روی کره ی ماه را در آینده ای نه چندان دور داشته باشیم. برای این کار می ‌توانیم تا تجهیزات بسیاری را در ماه مورد آزمایش قرار دهیم و برای نفوذ به عمیق ترین و تاریک ترین قسمت های فضا، آمادگی لازم را کسب نماییم.

از این بحث ها که بگذریم، کارشناسان و فضانوردان درباره ی عدم سفر به فضا دلایل مختلفی را به صورت سرفصل بر شمرده اند. از جمله:

• پرهزینه بودن سفر انسان به ماه

یکی از موانع بزرگ در راه اجرای برنامه های فضایی، هزینه ی زیاد آن‌ها است. بخش‌ها و پروژه‌ هایی همچون: تلسکوپ فضایی جیمز وب، پروژه ی عظیم موشکی موسوم به سامانه پرتاب فضایی یا SLS، اعزام فضاپیماهای تحقیقاتی به سوی سیارات دیگری همچون ستاره ی خورشید، مشتری، مریخ، کمربند سیارکی، انتهای مرز منظومه شمسی، … و بسیاری از پروژه های دیگر بسیار هزینه ی بالایی دارند. بودجه ی ناسا نسبت به گذشته با کاهش مواجه شده است.

به طوری که در سال ۱۹۶۵ سهم این سازمان از بودجه ی سازمان فدرال، ۴ درصد بود اما در پانزده سال گذشته این رقم به ۰٫۴ درصد کاهش پیدا کرده است.

• چالش ‌های فنی

سطح کره ی ماه پر از گودال‌ ها و تخته سنگ ‌هایی است که تهدیدی برای فرود امن فضاپیماها به شمار می ‌روند. در سال ۱۹۶۹ برای اولین فرود بشر روی ماه، هزینه ی بسیار گزافی شد تا جایی که با نرخ تورم امروزی آن رقم به میلیاردها دلار می ‌رسد.

این هزینه صرف ساخت، پرتاب و رساندن ماهواره‌ هایی به ماه شد که وظیفه ی نقشه‌ برداری از سطح ماه را بر عهده داشتند تا برنامه ‌ریزان بتوانند، مکان‌ های مناسب برای فرود آپولو را تعیین کنند.

در حال حاضر، ایلان ماسک اقدام به طراحی راکت بیگ فال را که توسط اسپیس ایکس به بازار آمده است را ابزاری بسیار مطمئن و کم هزینه برای تدارک سفرهای منظم به ماه معرفی می نماید. این شرکت به حدی پیشرفته شده است که راکت جدید فال هوی (Falcon Heavy) را به ماه انتقال دهد و خود به زمین بازگردد.

بر طبق گفته‌ های ایلان ماسک در حال حاضر، بسیاری از افراد عادی و معمولی که حتی رویای رفتن به ماه برای ان ها بسیار دور است، برای تحقق این هدف مبالغ بسیار زیادی را برای سفر مجدد به ماه اعطا کرده اند! باید ببینیم در آینده که آیا با این حجم از اشتیاق، باز هم سفر به ماه و حتی گردشگری بر روی آن امکان پذیر است یا خیر؟

الی گشت